فرآورده های ابریشمی؛ میراث کهن فرهنگی و اقتصادی گیلان

به گزارش سایت خبری پرسون از گیلان، نوغانداری که از فعالیتهای مهم مردمان گیلان زمین بود از ابتدای دهه ۸۰ به دلیل بالا بودن هزینه های تولید، واردات بی رویه پیله و نخ ابریشم، مهاجرت روستاییان به شهر، گران شدن زمین و از بین رفتن توتستان‏ها و تبدیل آن به منازل مسکونی و جالیز به یک صنعت زیان ده تبدیل شد و نوغانداران را از ادامه فعالیت منصرف کرد ولی از سال ۹۲ با حمایتهای دولت رونقی دوباره یافت و خوداتکایی صنعت فرش و منسوجات ابریشمی به پیله های تولید داخل به ۲۶ درصد رسید . این روند همچنان ادامه یافت و سال گذشته به ۴۸ درصد رسید و پیش بینی می شود امسال به ۵۵ درصد برسد.

نوغانداری و تولید فرآورده های ابریشمی بعنوان یک میراث کهن فرهنگی و اقتصادی در یک دوره کوتاه مدت ضمن ایجاد انگیزه اقتصادی و به کارگیری بخشی از نیروی کار روستا، درآمد مناسبی را برای روستانشینان فراهم کند.

افزایش روز افزون مصرف فرآورده های ابریشمی در جهان و کاهش یا توقف نوغانداری در کشورهای توسعه یافته به سبب محدودیت زمین برای احداث توتستان، آب مورد نیاز برای آبیاری باغ ها، انرژی گران و سایر موارد فرصت مناسبی برای کشورهای در حال توسعه فراهم کرده تا با توجه به برخورداری از نیروی انسانی، انرژی ارزان، آب و خاک مناسب، فعالیت های نوغانداری و تولید ابریشم را در کشور خود گسترش دهند.

با توسعه تکنولوژی و صنعتی کردن این فعالیت امکان بهره برداری بیشتر از آن به صورت شغلی دائمی وجود دارد، به طوری که در این شرایط نسبتا مطلوب اقلیمی به دلیل سرعت رشد درخت توت و امکان پرورش کرم ابریشم بیش از یک بار در سال می تواند به عنوان یک شغل کامل تامین کننده درآمد خانوار روستایی باشد، بنابر این گسترش صحیح آن متناسب با شرایط اقلیمی مناطق مختلف می تواند به عنوان برنامه ای مناسب برای رفع بخشی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی نقش ارزنده ای ایفا کند.

بازگشت سریع سرمایه به دلیل کوتاه بودن دوره عملیات ، امکان انجام بیش از یک دوره پرورش در سال، ایجاد فرصت منحصر به فرد برای کشاورزان نوغاندار به منظور مشارکت در زنجیره تولید یک محصول کشاورزی به غیر از محصولات اصلی در هر سال زراعی، امکان ایجاد اشتغال و درآمد برای قشر قابل توجه ای از کشاورزان به ویژه کشاورزان خرد و ایجاد گردش مالی قابل توجه در زنجیره تولید از پیله تا محصولات ابریشمی به ویژه فرش دستبافت از جمله ظرفیت ها و مزایای موجود در بخش نوغانداری است.

احیای شغل اجدادی

ماه تی تی بانوی نوغاندار گیلانی می گوید: پرورش کرم ابریشم شغل اجدادی ما بود و برای همین وقتی شناسنامه صادر می کردند فامیل ما را ابریشمی گذاشتند.

او با اشاره به این که از حدود ۲۰ سال پیش حرفه نوغانداری در گیلان با رکود مواجه شد افزود: حمایتهای دولت باعث شد ما دوباره به این حرفه ادامه دهیم.

به گفته وی پرورش کرم ابریشم از اوایل فروردین ماه هر سال آغاز می شود و پس از طی یک دوره حدود ۴۵ روزه تا دو ماهه، نوغانداران موفق به تولید پیله تر می شوند. با پرورش هر جعبه تخم نوغان، معمولا حدود ۳۵ کیلوگرم پیله تر ابریشم تولید می شود. از هر سه کیلوگرم پیله تر ابریشم، پس از فرآوری یک کیلوگرم نخ ابریشم به دست می آید.

این بانوی نوغاندار قابلیت پرورش کرم ابریشم در مناطق مختلف کشور و مکان های کوچک، سهولت کار، سرمایه گذاری اندک و درآمدزا بودن این فعالیت جانبی در بازه زمانی ۴۵ روزه و ارزش افزوده فرآورده های آن مثل نخ و فرش را از مهمترین مزایای پرورش کرم ابریشم عنوان و ابراز امیدواری کرد با حمایت دولت همچنان شاهد رونق این حرفه آبایی در گیلان باشیم .

تولید یک هزار و ۶۷۸ تن پیله تر ابریشم در کشور طی سال گذشته

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور گفت: سال ۹۲ میزان تولید پیله ابریشم ۸۰۰ تن و خوداتکایی صنعت فرش و منسوجات ابریشمی به تولید داخل ۲۶ درصد بود که در سال گذشته با تولید یک هزار و ۶۷۸ تن پیله تر ابریشم این خوداتکایی به ۴۸ درصد رسیده است.

عدیل سروی با اشاره به ارتقاء ۲۲ درصدی خوداتکایی صنعت فرش و منسوجات ابریشمی به تولید داخل طی هشت سال اخیر اظهار داشت: ۲۰ درصد این ارتقاء طی دو سال اخیر اتفاق افتاده است.

وی خاطر نشان کرد: در دو سال گذشته تولید پیله تر ابریشم از ۹۸۰ تن به یک هزار و ۶۷۸ تن در سال گذشته رسیده است.

فعالیت نوغانداری از ۲۲ استان به ۳۱ استان افزایش یافت

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور ادامه داد: طی سال های اخیر با حمایت های انجام شده، فعالیت نوغانداری از ۲۲ استان به ۳۱ استان کشور افزایش یافته و کشاورزان نوغاندار استقبال خوبی از این صنعت دارند.

وی بیان داشت: فعالیت در استان های جدید نشان داد ظرفیت بسیار خوبی در این بخش در کشور وجود دارد و علیرغم اینکه استان های گیلان، خراسان رضوی، گلستان، خراسان شمالی، مازندران، اصفهان و آذربایجان شرقی استان های عمده نوغان خیز کشور هستند اما نباید از ظرفیت های موجود در سایر استان ها غافل ماند.

سروی خاطر نشان کرد: اشتغالزایی، ارزآوری صنایع دستی وابسته و انطباق این فعالیت ها با مبانی محیط زیستی در کنار زودبازدهی و سرمایه بری کم آن مزیت های مهمی هستند که با تامین مواد اولیه صنعت فرش و منسوجات ابریشمی و توجه به فرآورده های نوین باعث بهره وری بیشتر این فعالیت و میراث کهن فرهنگی و اقتصادی می شود.

افزایش خانوارهای فعال در نوغانداری

اقدامات موثر و حمایت های تامین تخم نوغان یارانه دار، نهال رایگان، حمایت بیمه ای، توسعه شبکه کنترل بیماری های کرم ابریشم، خرید توافقی پیله، اجرای تفاهمنامه های مشترک با کمیته امداد (ره) و دفتر توسعه فعالیت های زنان روستایی و عشایری، بهبود زیرساخت های تکثیر نهال توت و تولید تخم نوغان، آموزش و توانمندسازی کارشناسان و بهره برداران و انجام پرورش پاییزه پس از ۲۳ سال وقفه و امکان تولید ۲ بار در سال و توجه استان های نوغان خیز به این فعالیت به عنوان محور اقتصاد مقاومتی استان "در هشت استان کشور" موجب اقبال بیشتر نوغانداران از این حرفه شده است.

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور خاطر نشان کرد: در دو سال اخیر تعداد خانوارهای فعال در این رشته افزایش خوبی داشته و از ۱۷ هزار و ۵۰۰ خانوار به ۲۷ هزار و ۵۰۰ خانوار افزایش یافته است.

توزیع نهال توت اصلاح شده بین نوغانداران

۷۵۰ هزار اصله نهال توت اصلاح شده تکثیر و امسال بین نوغانداران در سراسر کشور توزیع شد که این مقدار حدود چهار برابر سال های گذشته است، نوغانداران برای افزایش ظرفیت پرورش پیله کرم ابریشم به برگ توت بیشتری نیاز دارند بنابراین تولید نهال اصلاح شده و توزیع آن در بین نوغانداران موجب افزایش ظرفیت توتستان ها می شود.

جایگزینی توتستان های اصلاح شده به جای توتستان های قدیمی اهمیت زیادی دارد، توتستان های اصلاح شده از برگ بیشتری برخوردارند لذا نوغانداران می توانند کرم ابریشم بیشتری داشته باشند.

سروی خاطر نشان کرد: با توجه به تکثیر توتستان ها در تغذیه و پرورش کرم ابریشم برای تحقق برنامه خودکفایی پرورش یعنی تولید " ۸۵ هزار جعبه کرم ابریشم و ۳ هزار و ۳۰۰ تن پیله" ضرورت دارد تا نسبت به تداوم تکثیر و تامین نهال اصلاح شده اقدام شود.

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور اظهار داشت: این برنامه با تامین سرشاخه توت اصلاح شده در باغات مادری فومن " گیلان" و آهنگر کلاء "مازندران" و استفاده از ظرفیت شرکت کشاورزی و دامپروری سفید رود در حال انجام است.

وی بیان داشت: برای سال پیش رو نیز افزون بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار قلمه تهیه شده و برای تکثیر در اختیار استان ها قرار گرفته است.

خودکفایی تولید داخلی تخم نوغان طی برنامه سه ساله

سروی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به برنامه خودکفایی تولید داخلی تخم نوغان طی یک برنامه سه ساله اظهار داشت: به خودکفایی تولید تخم نوغان به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر توجه داریم، لذا قرار است تا در برنامه سه ساله در سال سوم با تولید ۸۵ هزار جعبه تخم نوغان و تولید سه هزار و ۳۰۰ تن پیله، به خودکفایی برسیم.

وی با بیان اینکه این برنامه سه ساله آغاز شده است، خاطر نشان کرد: تولید داخلی تخم نوغان از پنج هزار جعبه سال گذشته به ۱۰ هزار جعبه در سال جاری رسیده که قرار است که برای سال آینده برنامه تولید ۳۰ هزار جعبه تخم نوغان تولید داخل را داریم.

رییس مرکز توسعه نوغانداری کشور بیان داشت: افزایش تعرفه کمرگی برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی در صنعت نوغان از دیگر اقدامات حمایتی دولت در این بخش است.

وی در ادامه با تشریح سایر اقدامات برای حمایت از صنعت نوغان تصریح کرد: با کمیته امداد امام خمینی "ره" در ۱۴ استان کشور و دفتر آموزش زنان روستایی در ۱۲ استان تفاهمنامه ای مشترک برای آموزش و توسعه نوغانداری داریم که توزیع تخم نوغان در بین مددجویان کمیته امداد ۱۴ استان یکی از برنامه ها است.

سروی با اشاره به آغاز توزیع تخم نوغان سال جاری از پنجم فروردین در استان های گرمسیری کشور خاطر نشان کرد: هم اینک توزیع آن در سطح ٢١ استان کشور در حال انجام است که در مناطق سردسیری نیز متناسب با شرایط آب و هوایی توزیع می شود.

وی با بیان اینکه امسال حدود ۵۰ هزار جعبه تخم نوغان برای بیش از ۲۷ هزار و ۵۰۰ نوغاندار کشور تدارک دیده شده است، پیش بینی کرد که سال جاری افزون بر یک هزار و ۷۵۰ تن پیله ابریشم در کشور تولید شود.

وی بیان داشت: امسال قیمت هر جعبه تخم نوغان به مبلغ ۱۵۰ هزار ریال به فروش می رسد ضمن اینکه بیمه هر جعبه تخم نوغان هیبرید سهم نوغاندار با احتساب مالیات بر ارزش افزوده به مبلغ ۲۸۷ هزار و ۸۳۳ ریال در نظر گرفته شده است.

نگاهی به نوغانداری و تولید ابریشم در گیلان

گیلان با برخورداری از آب و هوای مناسب و توتستان های وسیع یکی از مراکز مهم پرورش کرم ابریشم در کشور بوده و اکنون بسیاری از خانواده های گیلانی در کنار شالیکاری به نوغانداری نیز می پردازند.

اگر پرورش کرم ابریشم علاوه بر یک فعالیت اقتصادی کشاورزی به عنوان یک میراث کهن فرهنگی این دیار خوانده شود، سخن به گزاف گفته نشده است، ۴۱ درصد پیله تر ابریشم ایران در گیلان تولید می شود.

در حال حاضر نیز بر اساس مصوبات دولتی، مراکز اصلی تصمیم ­گیری حوزه نوغانداری به ویژه در بخش کشاورزی از جمله مرکز توسعه نوغانداری کشور، مرکز تحقیقات ابریشم کشور و شرکت سهامی پرورش کرم ابریشم ایران با وظایفی در سطح ملی، در گیلان مستقر می باشند.

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور درباره فعالیت نوغانداری در استان گیلان بیان داشت: نوغانداری به نوعی یک میراث کهن فرهنگی اقتصادی است به ویژه در گیلان که از دیرباز به عنوان استانی که در پرورش کرم ابریشم بیشترین تولید پیله تر ابریشم را در کشور داشت.

وی با اشاره به استقبال کشاورزان نوغاندار طی سال های اخیر به صنعت نوغانداری در گیلان اظهار داشت: هم اکنون ۹ هزار و ۹۲ خانوار در این استان به پرورش کرم ابریشم مشغول هستند که سالانه حدود ۵۶۰ تن پیله ابریشم تولید می کنند.

وی با بیان اینکه توزیع تخم نوغان در بین نوغانداران در گیلان نیز از چهارم اردیبهشت آغاز شده اضافه کرد: توزیع تخم نوغان در ۱۱ شعبه مرکز توسعه نوغانداری در شهرستان های گیلان از جمله لاهیجان، آستانه اشرفیه، لنگرود، شلمان، بندرانزلی، رشت، فومن، شفت، صومعه سرا، پیش حصار و طاهرگوراب از ساعت ۳۰: ۷ تا ۱۷ صبح به مدت یک ماه انجام می شود.

وی خاطر نشان کرد: توزیع تخم نوغان در مراکز جهاد کشاورزی شهرستان های رضوانشهر، ماسال، رودسر، رودبار، املش، سیاهکل، آستارا و تالش نیز در ساعات اداری انجام می شود.

با پرورش هر جعبه تخم نوغان به طور متوسط ۳۵ کیلوگرم پیله تر ابریشم تولید می شود و از هر پنج کیلوگرم پیله تر پس از فرآوری یک کیلوگرم نخ ابریشم خام نیز به دست می آید.

٣١ استان کشور در زمینه صنعت نوغانداری فعالیت دارند اما در این میان گیلان قطب تولید پیله تر ابریشم و خراسان رضوی علاوه بر برخورداری از رتبه دوم تولید پیله تر با تولید ۸۵ درصد نخ ابریشم کشور، پایتخت ابریشم کشی ایران به شمار می رود.

منبع: ایرنا